Edukacja seksualna dzieci – kiedy i jak mówić dzieciom o seksie?
Szczerze i w porę
W życiu każdego rodzica nadchodzi taki moment, gdy słyszy pytanie swojego dziecka:
– A skąd ja się wziąłem?
Najczęściej padająca wówczas odpowiedź to:
– Z brzucha mamy.
– Aha – odpowiada dziecko i na pewien czas mamy temat „z głowy”. Ale nie na zbyt długo….
Dziecko przemyśli odpowiedź i za jakiś czas wróci z kolejnym pytaniem.
– A jak ja się w tym brzuchu mamy znalazłem?
I tu dochodzimy do sedna problemu mówienia dzieciom o seksie. Opowiadanie o tym, że tata i mama tak mocno się przytulali, że … No właśnie. Opowieści o nasionku i jajeczku jakoś do tego przytulania nie pasują.
Dlatego w rozmowach z dzieckiem o seksie powinniśmy mieć na uwadze przede wszystkim trzy rzeczy:
- Szczerość (prawdomówność);
- Naturalność (nie twórzmy wokół mówienia o seksie zbędnej otoczki, zadęcia, sztuczności, wypowiedzianych zdenerwowanym głosem zdań w rodzaju „synu, musimy porozmawiać” itp.);
- Dostosowanie poruszanych tematów oraz języka do wieku dziecka.
Rozmawiając z dzieckiem o seksie nie możemy kłamać. Nie oznacza to, że musimy mówić wszystko co wiemy. Odpowiadajmy rzeczowo na pytania. Dziecko na danym etapie rozwoju jest gotowe na przyjęcie takich informacji, o jakie pyta. Nie musimy go zarzucać wiedzą, na której odbiór jest jeszcze za wcześnie, do której jeszcze nie dojrzało. A skąd mamy wiedzieć do czego dojrzało?
Kalendarz rozwoju psychoseksualnego dziecka
- 0 – 2 lata – dzieci od urodzenia przejawiają zainteresowane własnym ciałem. Mali chłopcy będą dotykać penisa i mogą mieć wzwód, co jest zupełnie naturalne – wzwody występują już w życiu płodowym dziecka. Występowanie wzwodów po trzecim roku życia chłopca pomaga mu w naturalnym odsunięciu się napletka z żołędzi. Do trzeciego roku życia napletek jest „sklejony” z żołędzią – jest to stulejka fizjologiczna, która najczęściej ustępuje samoistnie właśnie ok. trzeciego roku życia.
- Po drugim roku życia u dzieci wzrasta świadomość własnego ciała i ciekawość ciał innych dzieci, przede wszystkim pod kątem różnic między dziewczynkami a chłopcami. Stąd też jest to okres, w którym dzieci pokazują sobie nawzajem genitalia. W eksploracji samych siebie odkrywają, że dotykanie narządów płciowych może sprawiać przyjemność.
- Po trzecim roku życia dzieci poznają normy społeczne, a co za tym idzie również tematy i zachowania tabu.
- Po czwartym roku życia dzieci zaczynają przejawiać wstyd i skrępowanie związane z cielesnością. Zaczynają też wyznaczać granice dotyczące np. dotykania, rozbierania, całowania etc.
- 4 – 6 lat – dziecko zaczyna zadawać pytania o to skąd się wzięło i skąd się biorą dzieci.
- 7-9 lat – dzieci oczekują poszanowania dla ich intymności, wstydzą się nagości. W tym wieku chłopcy mogą zacząć szukać informacji o seksie, np. w internecie i trafiając na niewybredne słownictwo. Mogą zacząć nim operować. Dziewczynki natomiast próbują potwierdzić swoją kobiecość, co ma wyraz np. w zabawach w przebieranie, malowanie, udawanie mam, nauczycielek itp.
- 10 – 15 lat – okres dojrzewania, w czasie którego w dziecku zachodzą zmiany fizyczne i psychiczne, związane z dużym pobudzeniem emocjonalnymi. Dzieci zaczynają intensywniej poszukiwać informacji o seksie, zaczynają poznawać też własną seksualność.
- 16 – 18 lat – to czas pierwszych związków i eksperymentów, w tym również stosunków seksualnych.
Ważne
Nigdy nie zbywajmy dziecka, gdy zadaje pytania o seks. Dla niego jest to bardzo ważne tu i teraz. Jeśli usłyszy coś w rodzaju: „dowiesz się jak będziesz starszy” albo, co gorsza: „dzieci w twoim wieku nie powinny się interesować takimi sprawami”, to prawdopodobnie stracimy możliwość, by kiedykolwiek porozmawiać z nim na ten temat. Dziecko bowiem może poczuć się zlekceważone i poszukać innego źródła informacji. Cieszmy się więc, gdy nasz syn lub córka chce rozmawiać z nami o seksie, bo to oznacza, że ma do nas zaufanie. Dzięki temu będziemy mogli pozytywnie wpłynąć na sposób, w jaki dziecko będzie postrzegać seks oraz odpowiedzialne życie erotyczne w przyszłości.
Gdy dziecko o nic nie pyta
Niejeden rodzic czuje się uspokojony, bo jego dziecko nie stawia żadnych pytań o seks. Nie może nas jednak zmylić taka sytuacja! Całkiem możliwe, że dziecko posiadło już tę wiedzę od koleżanek/kolegów lub z internetu, w dodatku np. ze stron pornograficznych. To od nas zależy czy zostawimy dziecko z traumatycznym doświadczeniem kontaktu z pornografią i pozwolimy by na tej podstawie budowało swoje wyobrażenia o seksie, rzutujące na jego dorosłe życie.
Jak zatem zainicjować z dzieckiem rozmowę o seksie?
Korzystajmy z okazji. Całująca się para na ulicy lub w filmie, uprawiające stosunek zwierzęta w zoo czy w parku mogą stanowić naturalną okazję do podjęcia rozmowy o seksie.
Rozmawiając z dzieckiem o seksie podkreślaj zawsze dwie najważniejsze sprawy:
- Odpowiedzialność – za siebie i za drugą osobę. Konsekwencją tej odpowiedzialności jest stosowanie środków antykoncepcyjnych i środków ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Z odpowiedzialnością wiąże się asertywność. Ucząc dziecko asertywności możemy sprawić, że nie będzie bało się mówić „nie” w sytuacjach dla niego niekomfortowych. Nie zgodzi się na działania i zachowania, które mu nie odpowiadają albo są wysoce ryzykowne – jak np. seks bez zabezpieczenia.
- Uczucia – seks wiąże się głównie z uczuciem pożądania. To, że ktoś nas pożąda nie jest równoznaczne z tym, że nas kocha. Ważne, by dziecko było tego świadome. Nastolatkowie potrafiący identyfikować własne uczucia w kontakcie z drugą osobą, czując presję lub zobowiązanie do określonych czynności seksualnych – nie wejdą w daną relację seksualną.
Dobre lektury
Zawsze też możemy wskazać dziecku adekwatną do jego wieku książkę. Większość z nich przedstawia tematy dotyczące seksu w sposób lekki, zniuansowany humorem i jednocześnie odpowiedzialny. Poniżej przykłady rekomendowanych książek:
Dla dzieci w wieku 4 – 6 lat
- Elżbieta Pajączkowska, Krystyna Ponińska „Nie wierzcie w bociany”;
- Marcin Brykczyński „Skąd się biorą dzieci”;
- Babette Cole „Mama zniosła jajko”;
- Rascal „Przed twoim urodzeniem”;
- Grzegorz Kasdepke „Horror, czyli skąd się biorą dzieci”;
Dla dzieci w wieku 5 – 7 lat
- Alona Frankel „Książka pełna miłości, czyli jak Michałek przyszedł na świat”;
- Bianka-Beata Kotoro, Wiesław Sokoluk „Skąd się (nie) biorą dzieci, czyli dwa w jednym: opowieść dla Przedszkolaka i Małego Żaka oraz instruktarz w pigułce dla Dorosłych”;
Dla dzieci w wieku 5 – 8 lat
- Alicja Długołęcka „Zwykła książka o tym, skąd się biorą dzieci”;
- Aleksandra Cieślik „Świńska książeczka o tym, skąd się biorą prosiaczki”;
Dla dzieci w wieku 9 – 12 lat
- Monica Peitx „Kacper dorasta”;
- Monica Peitx „Maja dorasta”;
- Anita Naik „Niezbędnik każdej dziewczyny. Jak ogarnąć dojrzewanie”;
- Anita Naik „Niezbędnik każdego chłopaka. Jak ogarnąć dojrzewanie”.
Źródła:
https://www.aptekagemini.pl/poradnik/dziecko/jak-rozmawiac-z-dziecmi-o-seksie/
https://dziecisawazne.pl/jak-dbac-o-penis-malego-dziecka/
http://seksmisjazpsychologiem.pl/2018/06/13/niemowlecy-wzwod-samo-zdrowie/
https://www.luxmed.pl/dla-pacjentow/o-zdrowiu/informacje/stulejka.html
Karolina Piotrowska „Rozwój seksualny dzieci. Pierwszy całościowy poradnik o rozwoju seksualnym dzieci 0—18 lat.”
