Program edukacji społeczno-finansowej osób dorosłych „Wybierz Przyszłość”
Program edukacji społeczno-finansowej osób dorosłych „Wybierz Przyszłość” jest częścią międzynarodowego programu dydaktycznego Aflatoun. Program ten narodził się w Indiach w 1991 r., a od 2005 r. funkcjonuje na całym świecie, w 116 krajach, na sześciu kontynentach. Od blisko dziesięciu lat realizowany jest także w Polsce przez koszalińską Fundację „Nauka dla Środowiska” i jego partnerów. Na całym świecie Aflatoun objął swym wsparciem nie tylko osoby dorosłe, ale także ponad 5,4 mln dzieci w różnym wieku. Ma swoje oficjalne przedstawicielstwa w ponad 200 krajach, został także objęty formalnym wsparciem przez ponad 30 rządów w różnych krajach, a liczba wykształconych przez niego trenerów/edukatorów przekroczyła już 73 tysiące.
W Polsce program ten doczekał się wielu nagród (między innymi w 2012 roku uzyskał tytuł „Najlepsza Inwestycja w Człowieka 2012” w ramach konkursu „Dobre Praktyki Europejskiego Funduszu Społecznego 2012” organizowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego), a od 2015 r. jest ogólnopolską „dobrą praktyką”, widniejącą na Witrynie Obywatelskiej na oficjalnej stronie Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej.
Program „Wybierz Przyszłość” to narzędzie wspomagające interwencję socjalną. W pierwszej kolejności jest zatem adresowany do wszystkich osób/instytucji zajmujących się pracą z osobami/rodzinami, które mają kłopot z racjonalnym gospodarowaniem posiadanymi środkami finansowymi; dotkniętymi problemem biedy/bezrobocia; zagrożonymi marginalizacją lub wykluczeniem społecznym.
Bardzo ważnym aspektem programu jest uświadamianie jego uczestnikom, że nasze domowe „finanse” i to w jaki sposób nimi gospodarujemy, mają ścisły, wręcz nierozerwalny związek z życiem innych osób (nie tylko najbliższej rodziny, ale także i społeczeństwa, którego jesteśmy częścią).
Co więcej: nasze finansowe decyzje wpływają na kształt i „zachowanie” otaczającej nas rzeczywistości. Bardzo ważną rzeczą jest zatem to, abyśmy mając świadomość tej zależności, swoimi decyzjami i wyborami konsumenckimi wywoływali dobre zmiany w naszym otoczeniu i wspomagali jego rozwój, chociażby poprzez odpisy podatkowe, adresowane do jakichś organizacji pozarządowych. Powinniśmy też pamiętać o tym, że ten wpływ jest obustronny. Oznacza to, że również i rzeczywistość, tzw. „świat” próbuje wywoływać u nas określone decyzje finansowe, czego najlepszym dowodem są wszelkie oferty kredytowe, pożyczkowe i wszechobecne reklamy. Musimy więc uważać, żeby nie ulec pokusie i nie dać się namówić na coś, co w bardzo niekorzystny sposób wpłynie na stan naszego „portfela”, poziom życia, jakość relacji z najbliższymi i bezpieczeństwo materialne rodziny.
Program „Wybierz Przyszłość” w bardzo konsekwentny, ale także ciekawy i zabawny sposób podkreśla ten ścisły związek między naszym życiem „finansowym” i społecznym, kształtuje właściwe nawyki w zakresie gospodarowania budżetem domowym, buduje świadomość społeczną i obywatelską; uczy, że każda zmiana stanu naszego konta (niezależnie od tego, czy to będzie wydatek czy przypływ gotówki) powoduje zmianę w naszym społecznym otoczeniu i środowisku naturalnym, czasami nawet o zasięgu większym niż jesteśmy w stanie przewidzieć.
Program ten podkreśla znaczenie mądrego wydawania pieniędzy i mądrego ich oszczędzania, planowania i przewidywania kosztów, przygotowywania się na nagłe nieprzewidywane wydatki, ale także i te, o których wiemy, że wystąpią w określonym czasie, momencie naszego życia. W ten sposób możemy łatwiej, lepiej i rozsądniej gospodarować posiadanym budżetem.
W tym miejscu trzeba mocno podkreślić jedną rzecz: program „Wybierz Przyszłość” nie jest programem, który zapewni jego uczestnikom dodatkowe pieniądze albo zatrudnienie, nie zlikwiduje także czyjejś biedy albo zadłużenia. Może natomiast podpowiedzieć jak efektywniej zarządzać tymi środkami, które posiadamy żeby stopniowo przezwyciężyć doświadczane trudności, wskazać kierunki działań, uświadomić, co robimy źle w zakresie gospodarowania pieniędzmi, nauczyć odpowiedzialności za siebie, rodzinę, społeczność i środowisko.
Nauka ta odbywa się w formie warsztatowej. Cały program edukacji społeczno finansowej osób dorosłych składa się z 2 części. Pierwsza część przedstawia scenariusze zajęć. W części drugiej zamieszczono informacje pomocnicze dla edukatora wraz z przykładowymi ćwiczeniami. Program zawarty w pakiecie został podzielony na 8 zajęć (spotkań, modułów), które stanowią zintegrowaną całość. Podczas pierwszego spotkania, osoba prowadząca wraz z uczestnikami przygotowuje „typową rodzinę”, by na kolejnych zajęciach poznawać aspekty ekonomiczne jej funkcjonowania. W ten sposób, uczestnicy warsztatów, w oparciu o neutralny przykład (bez publicznego omawiania własnych finansów), krok po roku mają możliwość poznania reguł charakterystycznych dla wszystkich gospodarstw domowych, a na bazie poznawanych wiadomości oraz samodzielnie wykonywanych ćwiczeń mają okazję zastosować je w praktyce, planując, modyfikując, ulepszając swój budżet domowy.
Na poszczególnych spotkaniach omawiane są takie zagadnienia jak:
- obecny przepływ gotówki, a cele finansowe
- sposoby i możliwości oszczędzania
- nagłe wydatki i fundusz na nagłe wydatki
- narzędzia oszczędnościowe
- zasady racjonalnego pożyczania
- tworzenie planu finansowego
- wprowadzanie planu w życie.
Struktura pakietu szkoleniowego jest spójna i przejrzysta, zakładająca procesowy charakter kształcenia uczestników szkoleń (krok po kroku). Wykorzystanie narzędzi w praktyce nie wymaga od edukatorów wysokich kwalifikacji merytorycznych i metodycznych. Zawarte w materiałach scenariusze, gry i ćwiczenia opatrzone są instrukcjami i komentarzami, dzięki którym są łatwe do zastosowania. Wykorzystanie pakietów nie wymaga również większych zmian organizacyjnych, ani wsparcia technicznego do prowadzenia zajęć, tj. projektora, komputera czy zaawansowanych plansz edukacyjnych. Praca uczestników zajęć oparta jest jedynie o najprostsze materiały biurowe i możliwa do realizacji również w „warunkach domowych”. Wdrażanie produktu wyjaśnia wstępna instrukcja, a poszczególne elementy pakietów edukacyjnych w istocie stanowią przewodnik po programie.
Osoby, które ukończą szkolenie automatycznie nabywają uprawnienia do realizacji tego programu w pracy z ich klientami, a po przeprowadzeniu samodzielnego szkolenia dla grupy osób dorosłych, spełniających kryteria „odbiorców”, zostają Edukatorami i mają możliwość szkolenia kolejnych grup edukatorów.
Po zaliczeniu całości szkolenia uczestnicy otrzymują stosowny certyfikat oraz login pozwalający im na korzystanie z materiałów trenerskich, zamieszczonych na internetowej platformie Aflatoun.
Edukatorami programu mogą zostać, między innymi:
- trenerzy RAR,
- pracownicy socjalni,
- asystenci rodziny,
- koordynatorzy pieczy zastępczej,
- wychowawcy w placówkach opiekuńczo-wychowawczych,
- pedagodzy i nauczyciele,
- terapeuci rodzinni i psycholodzy,
- pracownicy organizacji pozarządowych działających na rzecz rodzin dysfunkcyjnych, rodzin w kryzysie rodziny lub dzieci zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Realizacja każdego z modułu zajmuje około dwóch godzin zegarowych, dobrą praktyką jest realizowanie ich w systemie „dwa moduły na jednym spotkaniu”, gdyż moduły ułożone są w sposób zapewniający ich logiczną i merytoryczną ciągłość. Oznacza to, że całość szkolenia powinna zamknąć się w czterech spotkaniach, po około 4-5 godzin zegarowych, w okresie około 2 miesięcy, zakładając dwutygodniowe przerwy po każdym ze spotkań. Pakiet może być oczywiście zrealizowany szybciej.
W czasie szkoleń uczestnicy korzystają z materiałów ćwiczeniowych, które są im wypożyczane, po ukończeniu szkolenia otrzymują całość materiałów drogą elektroniczną.
Osoby/instytucje zainteresowane bliższym poznaniem programu „Wybierz Przyszłość”, organizacją szkolenia na własnym „terenie”, pragnące zostać Edukatorem zachęcamy do nawiązania kontaktu z zespołem realizującym projekt „Kurs na Rodzinę”, w szczególności z trenerem Aflatoun-panem Jerzym Wójtowiczem: jwojtowicz@wzp.pl; tel. 91-42-53-632.
