Tata na posterunku
Współcześni ojcowie nie chcą być już na peryferiach rodzicielstwa, jak bywało dawniej i coraz chętniej biorą aktywny udział w opiece nad dzieckiem już od chwili porodu.
W dawnej kulturze słowiańskiej, ojciec włączał się do wychowywania dziecka po postrzyżynach, które polegały na rytualnym obcięciu włosów kończącemu 7 lat synowi i nadaniu mu imienia. Od tego momentu syn stawał się pełnoprawnym członkiem rodziny, przechodził spod opieki matki pod kuratelę ojca i zaczynał szkolić się pod jego czujnym okiem.
Na przestrzeni wieków, rola ojca ewoluowała. Bywały okresy, że wychowanie całkowicie spadało na barki kobiety, bo patriarcha ograniczał się wyłącznie do zapewniania bytu rodzinie.
Jeszcze kilkadziesiąt lat temu, ojcostwo kojarzyło się raczej z obowiązkiem, ale w ostatnim czasie rola ojca gruntownie się zmieniła. Dziś ojcowie są obecni w życiu dziecka od samego początku, angażują się w jego wychowywanie nie mniej niż matki i to niezależnie od płci potomka.
Ekonomia wspólna sprawa
– Ojcom nie przypada już rola wyłącznie dbającego o byt patriarchy. Kobiety są dziś aktywne zawodowo, więc w równym stopniu dbają o ekonomiczne bezpieczeństwo rodziny. W życiu dziecka, każdy tata, ma do spełnienia ważną misję: uczy rozwiązywania problemów, odpowiedzialności i dokonywania wyborów. Matki starają się chronić swoje dzieci, ojcowie zaś pozwalają na porażki czy doświadczanie bólu np. podczas upadku na placu zabaw. Wiedzą, że te doświadczenia zbudują dziecko na przyszłość. Idealnie, gdy aktywność ojców jest niezmienna w całym procesie wychowawczym. Ubolewam, że mimo zdobyczy psychologii i świadomości ogromnej roli ojców w procesie wychowawczym, część z nich ma okresy bierności lub w ogóle pozostają bierni – mówi Justyna Witczak, psycholog i psychoterapeutka.
W przypadku córek, ojcowie mają decydujący wpływ na to, jak dziewczynka w życiu dorosłym odnajdzie się w roli kobiety, a w przypadku synów są dla nich wzorem do naśladowania. Jeśli ta rola jest od początku upośledzona, ich dzieciom w przyszłości, przy zakładaniu własnej rodziny, będzie o wiele trudniej niż rówieśnikom.
Budują tożsamość
Jak przekonują specjaliści, brak dobrej relacji z ojcem zmniejsza u córek nie tylko poczucie bezpieczeństwa, ale także pewności siebie w roli kobiety. W konsekwencji, w przyszłości, dorosła już córka będzie szukać związku, w którym znajdzie nie tylko oparcie, ale i potwierdzenie swojej kobiecości.
W przypadku synów, ojcowie mają niebagatelny wpływ na ich morale i stosunek do kobiet. Gdy taty zabraknie, chłopcy w procesie budowania własnej tożsamości mogą tworzyć wzorzec mężczyzny oparty na sile fizycznej, agresji czy nawet przemocy. Płacą też niższą samooceną, mniejszą odpornością na niepowodzenia, lękliwością i większą koncentracją na sobie.
Lothar Schon, niemiecki psycholog i psychoterapeuta, w książce „Synowie i ojcowie. Tęsknota za nieobecnym ojcem” przekonuje, że wyłączne relacje niemowlaka z kobietami prowadzą między innymi do tego, że mężczyźni wydają się niemowlętom obcy i mogą budzić w nich lęk.
Z jego badań wynika również, że chłopcy wychowywani tylko przez kobiety są bardziej agresywni i częściej popadają w konflikt z prawem niż chłopcy, w których wychowaniu ojcowie brali czynny udział. Autor wiele lat pracy badawczej poświęcił tej problematyce. W książce podpowiada matkom, czerpiąc wiedzę ze swojej praktyki, jak postępować, by dotkliwy brak ojca zrekompensować i sprawić, że dziecko będzie szczęśliwe.
Nie niszcz jego wizerunku
Modelowy ojciec umacnia wiarę dzieci we własne siły i potwierdza ich wartość.
– Dlatego tak ważne jest, by nawet po rozwodzie oboje rodzice brali aktywny udział w wychowaniu dzieci. Tymczasem do mojego gabinetu trafia coraz więcej sfrustrowanych ojców, którym byłe partnerki utrudniają kontakt z dziećmi. Niszcząc wizerunek ojca, kobiety robią wielką krzywdę własnym dzieciom – wyjaśnia Justyna Witczak. – Jeśli samotna mama będzie dodatkowo obarczać takie dzieci problemami, te nie radząc sobie z emocjami mogą w okresie dojrzewania szukać ukojenia w zachowaniach agresywnych lub autoagresywnych – dodaje.
Ojcowie, niezależnie od tego, jak bardzo są zapracowani na co dzień, powinni spędzać z dzieckiem czas, bawić się z nim, rozmawiać, wspierać w nauce. Byłoby idealnie, gdyby pielęgnowali z dzieckiem jakieś wspólne hobby. To dar dla dziecka, który będzie procentował przez całe życie.
– Tan czas spędzony przez ojca i dziecko na wspólnej zabawie czy wyprawie, to także czas dany matce na złapanie oddechu, na odpoczynek psychiczny – zauważa psycholog.
Bierny ojciec ogranicza się do zarabiania na rodzinę. Kiedy trafia z dzieckiem na terapię okazuje się, że w ogóle nie zna swojego potomka, jego przyjaciół i zainteresowań. – Dopiero w gabinecie dowiaduje się, jakim człowiekiem jest jego nastoletnia już pociecha – ubolewa Justyna Witczak.
W publikacjach na temat ojcostwa można znaleźć informację, że miłość matki jest bezwarunkowa, natomiast ojcowie ją warunkują. – Nie zgodzę się z tym. Miłość dojrzałego ojca także będzie bezwarunkowa – przekonuje Witczak.
Jak podkreśla, w swojej pracy zawodowej miała do czynienia z nastolatkami kontrolującymi się na każdym kroku w obawie, że „powiedzą przy ojcu głupoty” i ojcami niezadowolonymi z własnych synów, którzy nie byli „na jego obraz i podobieństwo”.
A może tacierzyński?
Wielu ojców nawiązuje bliższe relacje ze swoim dzieckiem dopiero wówczas, gdy jest z nimi „realny” kontakt: można się wspólnie pobawić lub porozmawiać. To zdecydowanie za późno. Warto, by angażowali się od samego początku, korzystając z urlopu tacierzyńskiego i ojcowskiego.
Zarówno urlop tacierzyński, jak i urlop ojcowski przysługują osobie zgłoszonej do ubezpieczenia chorobowego. Może korzystać z niego nie tylko pracownik, lecz także zleceniobiorca, a nawet osoba prowadząca własną działalność gospodarczą.
Czym jest urlop tacierzyński? To ta część urlopu macierzyńskiego, z której rezygnuje matka na rzecz ojca. Kobieta może zrezygnować z macierzyńskiego najwcześniej 14 tygodni po porodzie. Tacie pozostaje wówczas do wykorzystania 6 tygodni w przypadku urodzenia się jednego dziecka, 17 tygodni w przypadku urodzenia się dwojga dzieci, 19 tygodni w przypadku trojga, 21 tygodni w przypadku urodzenia się czworga i 23 tygodnie w przypadku pięciorga i więcej. Urlopu, niestety, nie można podzielić na części i ojciec musi go wykorzystać zaraz po rezygnacji matki z macierzyńskiego.
Istnieje też urlop ojcowski, który trwa maksymalnie 14 dni i można go podzielić na dwie siedmiodniowe części. Mężczyzna nie musi wykorzystywać urlopu ojcowskiego zaraz po urodzeniu się dziecka. Ma na to czas do ukończenia przez syna lub córkę dwóch lat.
Urlop macierzyński wyklucza tacierzyński, ale nie ojcowski, co oznacza, że kiedy kobieta przebywa na urlopie macierzyńskim, mężczyzna może w tym samym czasie wykorzystać urlop ojcowski.
Dodatkowe informacje na temat urlopu ojcowskiego i tacierzyńskiego:
Jak matka dziecka może skrócić po 14 tygodniach okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego a ojciec dziecka z tego powodu uzyskać zasiłek macierzyński
Jak uzyskać zasiłek macierzyński przez ojca dziecka za okres urlopu ojcowskiego
Komu przysługuje
Prawo do zasiłku za okres dodatkowego urlopu ojcowskiego
Formularze
Jak uzyskać zasiłek macierzyński przez ojca dziecka lub innego członka rodziny dziecka w związku ze śmiercią matki dziecka lub porzuceniem przez nią dziecka
– Urlop tacierzyński może być ciekawym doświadczeniem. Oczywiście w tym pierwszym okresie życia, z fizjologicznego punktu widzenia, kobieta jest dziecku bardziej potrzebna niż mężczyzna, ale jeśli kobieta z jakiegoś powodu musi wracać do pracy, opieka taty będzie dla dziecka po stokroć lepsza niż opieka ciotki czy obcej opiekunki – zauważa Justyna Witczak.
To właśnie wtedy, w czasie trwania urlopu tacierzyńskiego, między tatą a maluszkiem może się zrodzić bardzo silna więź, która zaprocentuje w przyszłości.
Trudy okresu dojrzewania
A jaki jest dla ojców najtrudniejszy moment? Okazuje się, że okres dojrzewania. – I tutaj tatusiowe mają szerokie pole do popisu. W czasie, gdy budzi się seksualność u ich córek, muszą być na posterunku, by stać się doskonałym wzorem dla poszukiwania przez córkę partnera. Kiedy ojciec dowartościuje córkę, nie musi ona desperacko szukać potwierdzenia własnej atrakcyjności i kobiecości na zewnątrz. To pomoże jej uniknąć wielu błędów i rozczarowań. Panowie, wasza córka ma się czuć piękna, mądra i silna! – apeluje pani psycholog.
Co nastolatkowie często zarzucają ojcom? Brak zainteresowania, brak pochwał, za duże wymagania, kary i nadmierny krytycyzm. – Brakuje im ciepłych gestów, przytulenia przez tatę. Pamiętajmy, że mając w domu dorastającego chłopca nie można rezygnować z przejawów czułości. Taki prawie dorosły człowiek wciąż potrzebuje przyjaznych gestów z przytuleniem włącznie – podkreśla Justyna Witczak.
Pomocne blogi
Nie wiesz, jak być aktywnym tatą? Skorzystaj z pomocy licznych blogów parentingowych. Na stronie oczekujac.pl– Kuba, tata trójki dzieci, opowiada o codziennych troskach, wyzwaniach i zmaganiach w roli ojca.
W sieci są także nieliczne blogi ojcowskie. Jakub Urbaniak, czyli Podziarany Tata uwielbia być mężem i ojcem. Kiedy jego żona kończyła studia, on zajmował się ich pierworodną córeczką. Pisze m.in. o tym, jak ojcostwo zmienia życie mężczyzny, o reakcji starszaka na pojawienie się młodszego rodzeństwa, rekomenduje wspólny poród i kangurowanie. Na jego blogu nie brakuje też tematów, jak sport dla taty czy bezpieczna wyprawa z rodziną na wakacje. Nie ukrywa emocji:
„Pierwsza ciąża ukochanej, to coś magicznego. Czujesz, że zaraz wszystko będzie inaczej, że wydarzy się coś niezwykłego (…) Duma, miłość, troska – to wszystko mocno czujesz przy każdej wizycie z USG (tatusiowe, koniecznie chodźcie na wizyty! Kobiety czują dzidzię cały czas, a my musimy ją poznać!), podczas głaskania brzuszka, gdy maluch kopie, przy skręcaniu mebelków czy wybieraniu bryki dla dziecka. I jasne, już wtedy wiesz, że dla tego szkraba zrobisz wszystko i jest dla Ciebie najważniejszy na świecie” – pisze na swoim blogu Podziarany Tata.
Inne popularne blogi pisane przez ojców:
