Uzależnienie od narkotyków – gdzie szukać pomocy?
Uzależnienie od substancji psychoaktywnych, tzn. oddziaływujących na nastrój i świadomość, najczęściej rozwija się stopniowo, jakby wkradało się w nasze życie tylnymi drzwiami. Ludzie nadużywający narkotyków, alkoholu, dopalaczy, leków zazwyczaj nie mają w planach problemów z uzależnieniem. Wydaje im się, że kontrolują swoje życie i zachowania, tymczasem już samo eksperymentowanie np. z narkotykami prowadzi do powstania mechanizmów psychologicznej zależności od nich.
Osoby uzależnione pragną czegoś więcej niż zazwyczaj przynosi im życie i wierzą, że to coś istnieje. Czują się zagubieni. Wkrótce odkrywają, że substancje psychoaktywne tylko chwilowo i połowicznie zaspokajają ich pragnienia, jednak nie powstrzymuje ich to od dalszego ich zażywania.[1] Na przykład dana substancja może wywoływać stan euforii i świetnego samopoczucia. Kiedy przestaje działać pojawia się lęk i depresja. Aby przywrócić dobre samopoczucie lub powrócić do uczucia euforii – trzeba zażyć kolejną, nierzadko większą dawkę. W końcu człowiek staje się niewolnikiem określonej substancji, wykazując objawy uzależnienia psychicznego i fizycznego.[2]
Warto dodać, że ludzie, którzy sięgają po narkotyki, by uciec od problemów, są bardziej zagrożeni nałogiem niż ci, którzy robią to dla rozrywki. Niebezpieczeństwo uzależnienia się od danej substancji wzrasta, jeśli jest ona traktowana jak lekarstwo na trudne sytuacje. Liczne badania dowodzą, że przewaga negatywnych nastrojów, wysoki poziom aktywności oraz poszukiwanie nowych doznań ułatwiają sięganie po substancje uzależniające.[3] Natomiast prostą drogą do uzależnienia od narkotyków jest ich regularne stosowanie pod wpływem stresujących sytuacji.
Istota uzależnienia od narkotyków
Ważną cechą zachowań osób uzależnionych od narkotyków jest ich zażywanie, mimo trwałych lub nawracających negatywnych konsekwencji społecznych w postaci m.in. zaburzeń relacji rodzinnych, zawodowych i towarzyskich. W końcu pojawia się poczucie wyalienowania i braku związku z ogólnie obowiązującymi zasadami życia w społeczeństwie.
Kryteria uzależnienia od narkotyków
- Tolerancja:
- coraz słabszy efekt działania dotychczasowej dawki substancji,
- potrzeba zażycia coraz większej dawki substancji w celu osiągnięcia podobnego stanu, co wcześniej
- Objawy:
- zespół abstynencyjny charakterystyczny dla danego rodzaju substancji,
- przyjmowanie tej samej (lub podobnej) substancji w celu zminimalizowania objawów abstynencyjnych lub ich uniknięcia.
- Przyjmowanie większej dawki substancji przez dłuższy okres czasu niż było to w zamiarze.
- Usilna potrzeba zażywania substancji lub nieudane próby kontrolowania jej przyjmowania.
- Koncentracja działań na zażywaniu substancji oraz uwalnianiu się od negatywnych skutków jej zażywania.
- Znacznie ograniczona aktywność społeczna i zawodowa lub jej zaprzestanie z powodu używania środka.[4]
Istotą uzależnienia od narkotyków jest zaprzeczanie, czyli negowanie istnienia problemu. Umacnia ono nierealny sposób myślenia osoby uzależnionej i pozwala jej trwać w nałogu. Zaprzeczanie rodzi strach i lęk, ponieważ nie zmazuje pojawiającego się coraz wyraźniej poczucia winy. Wówczas ego poszukuje innych sposobów, aby się go pozbyć. Jednym z nich jest projekcja. Ego przerzuca winę na innych, odsuwając ją od siebie. Niestety jedynym rezultatem takiego postępowania jest narastanie poczucia winy, wyobcowanie i strach. Proces projekcji powstrzymuje osobę uzależnioną przed szukaniem prawdziwego źródła problemu, które tkwi w umyśle. To, że człowiek dostrzega negatywne cechy w kimś innym, oznacza często, że nie jest pogodzony z jakimś aspektem samego siebie. Rzutuje go na drugą osobę, aby się od niego uwolnić.[5]
Rodzaje narkotyków, przyjmowanie, charakterystyka działania.
W zależności od efektu oddziaływania na psychikę człowieka, wyróżniamy kilka rodzajów narkotyków: odurzające i uspokajające, pobudzające i halucynogenne. W zależności od formy w jakiej występują narkotyki przyjmowane są:
- drogą pokarmową (pochodzenia roślinnego np. grzyby halucynogenne lub chemicznego extasy o pierwotnej nazwie MDMA),
- pod język (syntetyczne pobudzające i halucynogenne, np. LSD),
- poprzez nozdrza (proszek, dym, opary – amfetamina, kokaina, mefedron),
- przez inhalacje (marihuana, haszysz, PCP, nikotyna),
- przez iniekcje (zastrzyki podskórne, domięśniowe, dożylne – heroina, morfina, amfetamina).[6]
Przejdźmy teraz do opisu działania poszczególnych narkotyków. Heroina i morfina (substancje z grupy opiatów) wywołują znaczne uspokojenie, euforię i działają silnie przeciwbólowo. Pierwsze dawki morfiny i heroiny wywołują nudności i wymioty. Przy dalszym przyjmowaniu efekt ten często zanika.[7] Innymi objawami działania tych narkotyków są: poczucie oderwania od rzeczywistości – tzw. „odlot”, letarg, uczucie odprężenia, wizje, brak apetytu, zwężenie źrenic oraz wzrost temperatury ciała. Opiaty uzależniają silnie i bardzo szybko, czasem już po przyjęciu pierwszej dawki. Długotrwałe przyjmowanie opiatów powoduje cały szereg negatywnych konsekwencji psychicznych i fizycznych. Osoby uzależnione od tych narkotyków doświadczają między innymi: braku jakichkolwiek zainteresowań, zaburzeń układu oddechowego, stanów zapalnych różnych narządów, próchnicy zębów. Zespół abstynencyjny charakteryzuje się dużą potliwością, brakiem apetytu, przygnębieniem, apatią i napadami złości.[8]
Marihuana i haszysz – wywołują przede wszystkim silne efekty psychologiczne takie jak: euforia, złudzenia, zaburzenia poczucia czasu i przestrzeni, halucynacje, wyciszenie psychiczne, senność oraz lęk i niepokój. Osoby poddane działanie w tych narkotyków będą również doświadczać nadwrażliwości zmysłowej, zwłaszcza wzroku, słuchu i smaku. Długotrwałe używanie marihuany i haszyszu prowadzi do zaburzeń psychotycznych (psychoz, lęków, halucynacji) i depresyjnych. Zespół abstynencyjny będzie objawiał się drażliwością, zaburzeniami snu, lękiem i brakiem apetytu.[9]
Kokaina, amfetamina, mefedron – wywołują silne pobudzenie, euforię, zwiększają poczucie skuteczności działania, zmniejszają uczucie zmęczenia, podnoszą sprawność fizyczną i umysłową. Pojawia się euforia, która po pewnym czasie (od 2 do 12 godzin) przechodzi w stan przygnębienia i niepokoju. Narkotyki te wywołują również zawroty głowy, rozszerzenie źrenic, wzrost ciśnienia krwi, przyspieszoną prace serce, suchość w ustach, brak apetytu. Długotrwałe używanie tych substancji prowadzi do silnego uzależnienia psychicznego, a także zaburzeń snu, braku łaknienia, drażliwości. Duża liczba osób regularnie przyjmujących amfetaminę, kokainę i mefedron doświadcza napadów depresji, paniki, paranoi i lęku. Zespół abstynencyjny charakteryzuje się spowolnieniem psychicznym, obniżeniem nastroju, nienaturalnie wydłużonym snem, wzmożonym łaknieniem.[10]
MDMA – tzw. „Ekstaza” jest syntetycznym środkiem psychoaktywnym, przypominającym w działaniu amfetaminę, mającym również właściwości halucynogenne. Osoby zażywające MDMA doznają uczucia błogości, wyostrzają się bodźce dotykowe, mają mocno rozszerzone źrenice. „Esktaza” wywołuje również takie objawy jak: gonitwa myśli, depresja, problemy ze snem, lęk, problemy z pamięcią, paranoja, napięcie mięśni, zaburzenia widzenia, mdłości, dreszcze, potliwość, wzrost tętna i ciśnienia krwi.[11]
LSD i grzyby halucynogenne – zniekształcają wrażenia zmysłowe i wzrokowe. Przedmioty zmieniają kształt, kolor i wielkość. Dochodzi do halucynacji przedmiotów, ludzi i zdarzeń. Zaburzeniu ulega zdolność racjonalnego myślenia, odczuwania czasu i jego upływu. Pojawia się zjawisko depersonalizacji, oderwania. Narkotyki te mogą wywoływać ukryte psychozy oraz wywoływać tzw. bad trips (złe odloty),
w czasie których halucynacje przybierają groźny charakter. Pojawiają się wówczas silne paranoidalne złudzenia. Długotrwałe przyjmowanie LSD i grzybów halucynogennych prowadzi do apatii, bezsenności i spadku zainteresowań. Zespół abstynencyjny nie występuje dla tej grupy narkotyków, choć zdarzają się zatrucia niektórymi grzybami halucynogennymi.[12]
Gdzie szukać pomocy?
Osoby uzależnione od narkotyków charakteryzują istotne zmiany osobowościowe. Te najbardziej widoczne to osłabienie woli, demoralizacja, częste zmiany nastrojów, brak motywacji do działania, egoizm. Silne zaburzenia sfery emocjonalnej osób uzależnionych mogą prowadzić do klinicznych zaburzeń osobowości, depresji a nawet samobójstw. Regularne stosowanie z czasem co raz większych dawek narkotyków, prowadzi do wyniszczenia organizmu, licznych chorób oraz wykluczenia społecznego i patologii (przestępczość, prostytucja).
Aby podjąć leczenie odwykowe, osoba uzależniona musi mieć świadomość utraty kontroli nad przyjmowaniem określonych substancji. Czasem do podjęcia terapii człowieka motywuje jedynie tzw. „sięgnięcie dna”. Nawarstwiają się wówczas liczne problemy osobiste, zawodowe a nierzadko też z prawem. Dopiero wtedy przez system iluzji i zaprzeczeń uzależnionego przedostaje się myśl, że ma problem i musi coś zmienić. Z uwagi na liczne szkody, jakie narkotyki wywołują w mózgu uzależnionego w pierwszej fazie leczenia stosuje się najczęściej farmakoterapię. Często konieczna jest również detoksykacja. Zespół abstynencyjny, rozchwianie emocjonalne i stany depresyjne nie sprzyjają skuteczności terapii odwykowej w jej początkowym okresie. Dlatego najlepiej zgłosić się do placówek specjalizujących się w leczeniu narkomanii. Uzyskamy tam zrozumienie i fachową pomoc dla osób uzależnionych oraz ich rodzin i bliskich.
Wykaz instytucji i organizacji zajmujących się leczeniem uzależnienia od narkotyków z terenu województwa zachodniopomorskiego, znajdą Państwo pod linkiem: http://www.narkotyki.pl/katalog-placowek/lista,16,page2.html
Poniżej podajemy dane kontaktowe placówek dla powiatów: kołobrzeskiego, goleniowskiego, sławieńskiego, stargardzkiego oraz miasta Szczecin.
Miasto Szczecin
- SP ZOZ Zdroje, Oddział Psychiatryczny, ul. Mączna 4, 71-899 Szczecin, tel: 91-466-02-50, 91-466-02-00, fax: 91-466-02-03. Odział prowadzi detoksykację oraz program motywowania pacjenta dla osób powyżej 16 roku życia. Orientacyjny czas detoksykacji: 10-14 dni. Metody detoksykacji: klonidyna, leczenie objawowe.
- Centrum Psychiatryczne Zdroje, Poradnia dla Osób Uzależnionych od Środków Psychoaktywnych, adres: ul. Żołnierska 55, tel: 91-487-60-70 wew. 116/112, fax: 91-487-26-49. Poradnia. Psychoterapia indywidualna dla osób uzależnionych od narkotyków i ich rodzin. Konsultacje lekarskie. Program metadonowy. Skierowania do oddziałów detoksykacyjnych i ośrodków rehabilitacyjnych. Wywiady. Interwencje socjalne. Placówka otwarta dla pacjentów powyżej 18 roku życia.
- NZOZ Poradnia Profilaktyczno-Społeczna Towarzystwo Rodzin i Przyjaciół Dzieci Uzależnionych „Powrót z U”, adres: ul. Szczerbcowa 1, 70-503 Szczecin, tel: 91-488-83-55, fax: 91-488-83-55. Poradnia. Psychoterapia indywidualna i grupowa dla osób uzależnionych od narkotyków i ich rodzin. Programy terapeutyczne dla absolwentów ośrodków rehabilitacyjnych. Konsultacje lekarskie. Testy na obecność narkotyków w organizmie. Skierowania do oddziałów detoksykacyjnych i ośrodków rehabilitacyjnych. Placówka otwarta dla pacjentów od 7 do 50 roku życia.
- Punkt Konsultacyjny Stowarzyszenia Monar, adres: ul. Małkowskiego 9/2, 70-307 Szczecin, tel: 91-433-46-10, fax: 91-433-46-10. Poradnia. Psychoterapia indywidualna dla osób uzależnionych od narkotyków oraz poradnia. Psychoterapia indywidualna i grupowa dla ich rodzin. Program pracowników ulicznych. Stacjonarny program wymiany igieł i strzykawek. Testy na obecność narkotyków w organizmie. Placówka otwarta dla pacjentów powyżej 12 roku życia.
Powiat stargardzki
Punkt Poradnictwa Rodzinnego Z Martwych Wstanie oraz Powiatowy Punkt Informacyjno-Konsultacyjny dla osób zażywających środki psychoaktywne, adres: Brzozowa 2, 73-110 Stargard, tel.: 91-834-49-67, fax: 91-834-49-67. Poradnia. Psychoterapia indywidualna i grupowa dla osób uzależnionych od narkotyków i ich rodzin. Konsultacje prawne. Grupa Anonimowych Narkomanów. Placówka otwarta dla pacjentów bez ograniczeń wiekowych.
Powiat goleniowski
ZOZ Stowarzyszenia Monar w Babigoszczy Ośrodek Terapii i Rehabilitacji dla osób uzależnionych, adres: 72-122 Babigoszcz 19, gmina Przybiernów, powiat goleniowski, tel.: 91-418-93-60, fax: 91-418-93-60. Poradnia. Psychoterapia indywidualna i grupowa dla osób uzależnionych od narkotyków oraz poradnia dla ich rodzin. Czas trwania programu rehabilitacyjnego: 7-12 miesięcy. Możliwość nauki poza terenem placówki (poziom: podstawowy, gimnazjalny, ponadgimnazjalny, wyższy). Liczba miejsc: 40. Model pracy: społeczność terapeutyczna. Dla pacjentów od 15 do 20 roku życia.
Powiat kołobrzeski
- NZOZ Monar Ośrodek Rehabilitacyjny w Marianówku, adres: 78-100 Wszemierzyce 1, gmina Siemyśl, powiat kołobrzeski, tel.: 94-351-25-63, 94-351-22-70, fax: 94-351-25-63. Psychoterapia indywidualna i grupowa dla osób uzależnionych od narkotyków oraz poradnia dla ich rodzin. Leczenie psychiatryczne i somatyczne. Czas trwania programu rehabilitacyjnego: 7-12 miesięcy. Możliwość nauki: poza terenem placówki (poziom: podstawowy, gimnazjalny, ponadgimnazjalny, wyższy oraz kursy zawodowe). Liczba miejsc: 75. Model pracy: społeczność terapeutyczna. Ośrodek przyjmuje matki uzależnione wraz z dziećmi. Ośrodek nie przyjmuje uzależnionych od substancji wziewnych. Dla pacjentów 16-25 roku życia.
- NZOZ Ośrodek Rehabilitacyjno-Readaptacyjny Monar w Kamieniu Rymańskim, adres: 78-125 Kamień Rymański 5, tel.: 94-358-32-49, fax: 94-358-33-91. Poradnia. Psychoterapia indywidualna i grupowa dla osób uzależnionych od narkotyków oraz poradnia i psychoterapia grupowa dla ich rodzin. Leczenie somatyczne. Czas trwania programu rehabilitacyjnego: 7-12 miesięcy. Możliwość nauki: na terenie placówki (poziom: podstawowy, gimnazjalny, ponadgimnazjalny). Liczba miejsc: 32. Model pracy: społeczność terapeutyczna. Dla pacjentów od 14 do 18 roku życia.
Powiat sławieński
Poradnia Zdrowia Psychicznego w Sławnie, adres: ul. Chełmońskiego 9, 76-100 Sławno, telefon: 59-810-22-41. Godziny otwarcia: poniedziałek: 08:00-12:00, środa, czwartek: 16:00-20:00, piątek: 15:00-18:00, sobota: 08:00-12:00. Psychoterapia indywidualna dla osób uzależnionych i ich rodzin. Konsultacje lekarskie. Skierowania do oddziałów detoksykacyjnych i ośrodków rehabilitacyjnych.
