Czym jest savoir vivre? Zwrot ten pochodzi z języka francuskiego i w dosłownym tłumaczeniu oznacza: „umieć żyć”, bo słowo savoir znaczy po francusku: umieć, potrafić, wiedzieć, zaś słowo vivre   znaczy: żyć. Razem tworzą wiec wyrażenie, które możemy przetłumaczyć jako właśnie „umieć żyć” albo „sztukę życia”. W praktyce mianem savoir vivre określamy znajomość obyczajów i form towarzyskich, reguł grzeczności, które ułatwiają postępowanie w życiu i radzenie sobie w różnych sytuacjach międzyludzkich. Znajomość zasad savoir vivre składa się na kulturę osobistą człowieka, której elementem jest też higiena osobista, czyste i schludne ubranie, sposób wysławiania się (język uprzejmy, pozbawiony wulgaryzmów) oraz zachowanie adekwatne do miejsca i sytuacji, a jednocześnie nieingerujące w cudzą przestrzeń i niezakłócające spokoju. Są to wszystko normy wynikające z ogólnie przyjętych obyczajów i zwyczajów cywilizowanego świata i stanowią część składową kultury ogólnoludzkiej. Ujęte w zestaw zasad savoir vivre pozwalają umieć człowiekowi zachować się w każdej sytuacji – przynajmniej jeśli chodzi o kulturę europejską.

Naczelną zasadą form towarzyskich jest zachowywać się w sposób, który nie będzie przykry i uciążliwy dla innych. A taką uciążliwość stanowić może np. palenie papierosów w miejscu publicznym, np. pod wiatą przystanku autobusowego, głośne zachowanie w miejscu publicznym – np. głośne rozmowy przez telefon w środkach komunikacji miejskiej, przepychanie się, potrącania bez powiedzenia przepraszam itp.. Czyli zachowania, które, niestety, możemy coraz częściej dostrzec wokół siebie.  Możemy to zmienić zaczynając od siebie stając się wzorami kulturalnego zachowania, dając przykład innym i ucząc tego nasze dzieci.

 

Ogólne zasady kulturalnego zachowania, które pomagają w życiu codziennym:

1. UŚMIECH

Trudno na ulicy zobaczyć uśmiechniętych dorosłych ludzi. Tymczasem uśmiech korzystnie wpływa na zdrowie, bo nawet gdy się do niego zmuszamy mózg wysyła sygnał do mięśni twarzy. Poza tym warto pamiętać, że uśmiechnięta twarz wygląda po prostu ładniej! Uśmiech jest też bardzo ważny w życiu rodzinnym – jako dzieci na pewno wolelibyśmy widzieć naszych rodziców uśmiechniętych, niż skwaszonych czy nadąsanych, prawda?

 

2. ŻYCZLIWOŚĆ

Życzliwość to przyjazny, pomocny stosunek do ludzi. Opiera się na empatii, czyli współodczuwaniu – jesteśmy w stanie zrozumieć drugą osobę, jej sytuację i nie chcemy w żaden sposób sprawić jej przykrości. Odburkiwanie, pouczanie z nadąsaną miną, upominanie np. klienta, dawanie mu odczuć, że przeszkadza, że nic nie rozumie etc. To są bardzo niekulturalne i jednocześnie nieprofesjonalne zachowania jeśli zdarzają się np. w sytuacjach zawodowych czyli relacjach sprzedawca – klient. Życzliwość okazana innym nic nas nie kosztuje a pozwala też utrzymać nasze samopoczucie i kondycję psychiczną w dobrej formie. Zasada życzliwości obowiązuje również w rodzinie. Życzliwość to wrażliwość na drugą osobę, bycie pomocnym i gotowość do niesienia jaj pomocy.

 

3. DYSKRECJA

Nie lubimy, gdy nasze tajemnice są rozpowiadane, więc również nie powinniśmy tego robić. Plotkarstwo jest w bardzo złym tonie i źle świadczy przede wszystkim o osobie, która plotkuje. Obmawianie innych świadczyć też może o tym, że plotkująca osoba jest zwyczajnie pusta – nie ma nic ciekawego do powiedzenia na inne tematy, wiec zajmuje się plotkami.  Ludzie bardzo cenią osoby, które potrafią dochować tajemnicy, są dyskretne, nie starają się wnikać w niczyje życie prywatne i nie powtarzają zasłyszanych plotek. Dotyczy to również naszego życia rodzinnego. Opowiadanie kolegom czy koleżankom o tym jaka nasza żona czy mąż jest w łóżku jest niedopuszczalne, jest w bardzo złym tonie.

 

4. LOJALNOŚĆ

Z dyskrecją i plotkowaniem wiąże się lojalność. Niewynoszenie na zewnątrz spraw, które dotyczą np. naszych dzieci czy partnera albo osób z pracy jest też formą lojalności.  Rozwiązywanie problemów tam, gdzie one zaistniały, czyli np. zgłaszanie szefowi w firmie np. problemów z funkcjonowaniem jakiejś procedury zamiast opisywanie anonimowo na forum jaka to beznadziejna jest firma X i nie warto w niej pracować, to też jest element lojalności. Przykładem nielojalnego zachowania był np. wywiad Edyty Górniak, która opowiadała dziennikarzom o dojrzewaniu swego syna. Było to wobec niego zachowanie nielojalne, co szybko wychwyciły media. Opowiadanie więc np. na większym rodzinnym obiedzie o problemach naszego dziecka nie mówiąc o naśmiewaniu się z nich, lecz choćby „tylko” publicznym bagatelizowaniu będzie wobec niego olbrzymim brakiem lojalności.

 

5. UPRZEJMOŚĆ

Uprzejmy człowiek będzie mówił dzień dobry zarówno dyrektorowi swojej firmy jak i osobom, które w niej sprzątają. Można powiedzieć, że uprzejmość popłaca, ponieważ ludzie, którzy są uprzejmi wobec innych, również sami traktowani są uprzejmie.  Ponadto uprzejmość automatycznie góruje nad jej brakiem czyli nad niekulturalnym czy wręcz chamskim zachowaniem. Dlatego zawsze warto być uprzejmym, nawet jeśli w środku się gotujemy ze zdenerwowania. Opanowanie i uprzejmość zawsze wygrywa. Przewrotnym przykładem uprzejmości w każdej sytuacji może być grany przez Christophera Waltza w filmie „Django” Quentina Tarantino łowca nagród – niemal zawsze doskonale uprzejmy, który w momencie gdy daje się ponieść emocjom – przegrywa. Niech to będzie memento w sytuacjach, gdy sami będziemy bliscy utraty zimnej krwi, kiedy np. teściowa skrytykuje nasz obiad!  😉  Będąc uprzejmym nawet wobec osób nie do końca lubianych okazujemy im szacunek i nikt, nic nie może nam zarzucić.

 

Czego unika kulturalny człowiek?

Sarkazm i ironia wyglądają dobrze tylko w programie Kuby Wojewódzkiego. Na co dzień nikt nie lubi, jeśli traktuje się go ironicznie lub odpowiada na jego pytanie z sarkazmem. Tymczasem można odnieść wrażenie, że coraz więcej osób traktuje ironię i sarkazm jako sposób na… hmm… może ukrycie własnej nieśmiałości? W każdym razie na pewno nie jest to miłe i wcale nie jest kulturalne, kiedy w odpowiedzi na pytanie po przeczytaniu np. zapisów regulaminu udziału w szkoleniu w odpowiedzi na swoje pytanie otrzymujemy ironiczne: „O, widzę, że jest problem z czytaniem ze zrozumieniem?”. Kulturalny człowiek na pewno nie powie w ten sposób. Tak samo my nigdy nie ironizujmy np. problemów naszych dzieci czy partnera i nie odzywajmy się do nich sarkastycznie.

Do cech osoby kulturalnej poza uśmiechem, życzliwością, uprzejmością, lojalnością i dyskrecją zaliczyć też można słowność, punktualność, panowanie nad złym humorem, panowanie nad uprzedzeniami, uważne słuchanie i kontrolowanie mowy ciała.

 

Zasady hierarchii towarzyskiej

Zasady towarzyskiego savoir vivre opierają się na pewnej hierarchii, według której okazujemy szacunek i traktujemy jako ważniejsze osoby według:

• płci – kobieta jest ważniejsza od mężczyzny,
• wieku – osoba starsza jest ważniejsza od młodszej,
• sytuacji – gość lub osoba nowa w danej grupie jest ważniejsza od gospodarzy lub stałych bywalców.

Oznacza to, iż w sytuacjach towarzyskich:

1. Mężczyzna kłania się i mówi dzień dobry kobiecie. Mężczyzna musi wstać, jeśli siedział, a kobieta stoi, ale, UWAGA! To kobieta pierwsza wyciąga rękę do powitania z mężczyzną! To kobieta bowiem – jako ważniejsza w sytuacjach towarzyskich – decyduje o tym, komu chce podać swoją dłoń lub nie. Mężczyzna natomiast powinien wyciągniętą do niego dłoń delikatnie uścisnąć w powitalnym geście, ale w żadnym wypadku nie całować! Całowanie po rękach jest bardzo niehigieniczne! Kobieta ma prawo absolutnie nie życzyć sobie tego, aby ktoś obśliniał jej rękę! Pozostawmy ten zwyczaj tak zwanym dżentelmenom starej daty, ale sami tego nie praktykujmy! To również kobieta może zaproponować mężczyźnie przejście na ty, a nie odwrotnie.
2. Osoba młodsza kłania się, mówi dzień dobry osobie starszej i tak samo podnosi się z miejsca siedzącego, jeśli starsza osoba stoi. Niedopuszczalna jest sytuacja, kiedy starsza osoba stoi, a młodsza siedzi. Tak samo jak kobieta to starsza osoba decyduje o tym, komu chce podać rękę i to ona proponuje mówienie sobie po imieniu. Również to starsza osoba przedstawia młodszą np. jakiejś grupie towarzyskiej.
3. W sytuacji goście – gospodarz to gość jest tą ważniejszą osobą, choć to gospodarze przedstawiają go pozostałym zgromadzonym.

 

Zasady hierarchii służbowej

Powyższe zasady ulegają zmianie w sytuacjach zawodowych. Wówczas o ważności decyduje stanowisko danej osoby. Nasz przełożony i osoby zajmujące wyższe niż my stanowisko w strukturze firmy są ważniejsze i to my im się kłaniamy, nawet jeśli jesteśmy kobietą, a nasz szef mężczyzną, także młodszym. W sytuacji gdy mamy osoby na równorzędnych stanowiskach, znów decyduje hierarchia towarzyska.

 

Kogo komu przedstawiamy?

Jeśli chodzi o przedstawianie jednych osób drugim obowiązują następujące zasady:

• Przełożonemu przedstawiamy podwładnego
• Starszej osobie – młodszą
• Wyższemu rangą – niższego rangą
• Kobiecie – mężczyznę
• Utytułowanemu – nieutytułowanego
• Osobie lepiej znanej – osobę mniej znaną
• Przyjacielowi – znajomego
• Rodzicom – kolegę
• Osobę publiczną – osobie nieznanej ogółowi

Wyjątek stanowi sytuacja już wspomniana, czyli osoby nowo przybyłe do pomieszczenia przedstawiamy tym już obecnym oraz pojedynczą osobę przedstawiamy małżeństwu.

Przedstawiamy się sami tylko wtedy, gdy nie ma nikogo, kto mógłby to zrobić.

W takiej sytuacji pracownik przedstawia się dyrektorowi,
Gość – gospodarzowi,
Handlowiec – klientowi,
Mężczyzna – kobiecie,
Młoda kobieta – staruszkowi,
Podwładny – szefowi.

 

Podawanie ręki

Jak już wspomniano, to osoba ważniejsza decyduje o tym, czy chce podać dłoń do uścisku więc to ona powinna pierwsza wyciągnąć rękę. Będzie to więc – przełożony i osoba stojąca wyżej w hierarchii służbowej, a w sytuacjach towarzyskich kobieta i osoba starsza.

 Jak podać rękę?

Przy podawaniu ręki drugiej osobie pamiętajmy o następujących zasadach:

• Nie potrząsamy ręką drugiej osoby;
• Patrzymy na drugą osobę;
• Nie ściskamy dłoni mocniej niż nasz partner;
• Mężczyzna zdejmuje na dworze rękawiczkę, kobieta nie musi;
• Nie podajemy ręki przez stół;
• Wchodząc na przyjęcie, witamy się po zdjęciu z siebie okrycia.

 

Kto komu pierwszy powinien powiedzieć dzień dobry?

• Mężczyzna kobiecie;
• Młodszy starszemu;
• Pracownik przełożonemu;
• Idący stojącemu;
• Wchodzący obecnym;
• Pojedyncza osoba grupie;
• Idący szybciej idącemu wolniej;
• Idący schodami w górę schodzącemu;
• Jadący samochodem idącemu pieszo.

 

 

Oprac. na podstawie m.in. „Etykieta menedżera”, Edward Pietkiewicz