Postępowanie rozwodowe – niezbędne dokumenty i przebieg
Trudne decyzje
Podjęcie decyzji o rozejściu się z żoną lub mężem nigdy nie jest proste. I to niezależnie od tego czy jesteście razem rok, czy dziesięć lat. Procesy sądowe nigdy nie są przyjemne, a co dopiero wtedy, gdy chodzi o rodzinę. Sprawy nie ułatwia fakt, że postępowanie sądowe jest skomplikowane i długotrwałe. Jeżeli jednak jest powód, dla którego chcesz się rozwieść, warto poznać kilka podstawowych informacji na ten temat.
Kiedy w ogóle dostanę rozwód? Z winą czy bez winy?
W Polsce o tym, czy małżeństwo skończy się rozwodem, decyduje tylko sąd rodzinny – i to sąd okręgowy, czyli niekoniecznie ten, do którego mamy najbliżej. W województwie zachodniopomorskim są dwa sądy okręgowe – w Koszalinie i Szczecinie. Jeśli nie jesteś pewien, do którego sądu złożyć pozew – skontaktuj się z nim telefonicznie lub mailowo (adresy i telefony znajdziesz na samym dole).
Żeby się rozwieść, musisz złożyć do sądu odpowiednie pismo – tak zwany pozew. Jest to dość skomplikowane pismo i musi zawierać wszystkie niezbędne informacje, żeby sąd nadał mu właściwy bieg. Nie ma żadnego oficjalnego wzoru pozwu, ale nawet sądy często udostępniają uproszczone wzory pism (na przykład tu: https://szczecin.so.gov.pl/container/sprawy—dokumenty/rodzinne/rodz-pozew-rozwod.pdf lub tu: https://koszalin.so.gov.pl/?p=search&kword=wz%C3%B3r+pozwu). Często wzory można też otrzymać na miejscu w budynku sądu. Pamiętaj jednak, że pracownicy sądu nie udzielają porad prawnych.
Ważne!
Pamiętaj, że nawet jeśli bierzesz wzór ze strony internetowej sądu, jest to tylko wzór. Przeczytaj go dokładnie i uważnie. Uzupełnij o informacje dotyczące Ciebie i Twojej sytuacji. Najczęściej we wzorach są np. fragmenty dotyczące wspólnych dzieci czy wspólnie zajmowanego mieszkania. Sędzia rozpoznający twoją sprawę czyta dokładnie co napisałeś. Kopiowanie pozwu z internetu może spowodować, że rozpoznanie twojej sprawy potrwa dłużej.
Gdzie złożyć pozew?
Jeśli mieszkacie razem lub w jednej miejscowości, z ustaleniem właściwego sądu nie powinno być problemu. Jeśli jednak już nie mieszkacie razem, w pierwszej kolejności szukaj sądu okręgowego dla tej miejscowości, gdzie ostatnio razem mieszkaliście. Będzie to właściwy sąd, jeśli w jego okręgu mieszka chociaż jedno z was.
W polskim prawie nie ma amerykańskiego „podpisywania papierów rozwodowych” – bez udziału sądu nie wymieniacie się właściwie żadnymi dokumentami, wszystko pomiędzy mężem i żoną przekazuje sąd, a jeśli oboje macie zawodowych pełnomocników (adwokata lub radcę prawnego) – to oni wymieniają się pismami. Jeśli działasz sam – wszystko, co chcesz, by dostał mąż lub żona, wysyłasz najpierw sądowi.
Kiedy można „dostać rozwód”? Sąd niekoniecznie będzie brał pod uwagę to czy mąż i żona rozwodu chcą – zadaniem sądu jest zbadać, czy nastąpił tak zwany trwały i zupełny rozkład pożycia.
O co tak naprawdę chodzi?
Sąd bada czy można wydać wyrok rozwodowy, ustalając, czy z żoną lub mężem łączą cię trzy wspólnoty, więzi: gospodarcza, uczuciowa i fizyczna.
Więź gospodarcza to przede wszystkim wspólne finanse. Mówimy o niej wtedy, jeśli wspólnie „gospodarujecie” – mieszkacie razem, podejmujecie wspólne decyzje o sposobie wydawania pieniędzy czy wspólnie kupujecie jedzenie, środki czystości, kosmetyki – a czasem nawet, czy macie „oddzielne półki w lodówce”.
Ważne!
To, że mieszkacie razem czy macie wspólny kredyt nie oznacza, że sąd nie orzeknie rozwodu. Często jest tak, że nie jest to kwestia waszego wyboru, a tego czy stać na to waszą rodzinę. Sąd zapyta wtedy, dlaczego tak jest – jeśli nie macie dwóch lub więcej mieszkań (mało kto ma) lub macie wspólny kredyt rozwód można orzec. Nie musicie mieć też dwóch oddzielnych pralek czy korzystać z innych kompletów garnków.
Więź uczuciowa to, mało prawniczo, miłość. Sąd spyta cię dosłownie o to czy kochasz męża lub żonę. Więź fizyczna – to wasze pożycie seksualne.
Ważne!
Pamiętaj, że żaden kodeks nie określa „na sztywno”, ile czasu musi trwać rozkład pożycia by można było uznać, że jest trwały. Nigdzie nie jest napisane, że jest to sześć miesięcy, trzy miesiące czy może rok. Wiara w informacje uzyskane z internetu lub od znajomych czy rodziny, która rozwód „ma za sobą” może być zgubna i nie kieruj się tutaj tym, co o własnym rozwodzie powiedzieli twoja sąsiadka, czy przyjaciel. Każde małżeństwo jest inne i każdy rozwód też będzie inny. Za każdym razem „trwały rozkład pożycia” – czyli taki, kiedy nie ma już szans na powrót do siebie następuje kiedy indziej, oznacza coś innego. Dlatego w Polsce „rozwodzą” sądy, a nie inne urzędy, które badają sprawę dokładnie.
Kiedy już zdecydujesz się na złożenie pozwu pamiętaj, że masz w pewnym sensie, ale nie zawsze – do wyboru dwie opcje – rozwód z orzekaniem o winie i rozwód bez orzekania o winie.
Ważne!
W Polsce nie ma „rozwodu za porozumieniem stron” – sąd może na wasz zgodny wniosek nie umieszczać w wyroku i w ogóle nie dociekać, które z was (a być może – oboje) ponosi winę za rozkład pożycia (nazywamy to wtedy „rozwodem bez orzekania o winie”). Zawsze jednak sąd będzie badał czy rozkład ten nastąpił.
W pozwie musisz określić czy wnosisz o rozwód z winą, czy bez winy. Pamiętaj, że jeśli żądasz rozwodu bez orzeczenia o winie, a twój mąż lub żona będzie chciał orzeczenia o winie – sąd będzie musiał znaleźć winnego – lub winnych.
„Nie dam ci rozwodu!”
Pamiętaj o tym czy dostaniesz rozwód, właściwie zawsze decyduje sąd. Są też sytuacje, kiedy sąd może rozwodu nie orzec, nawet jeśli wasz rozkład pożycia jest już zupełny i trwały. np. Sąd może nie orzec rozwodu, jeżeli miałoby na tym ucierpieć dobro małoletniego dziecka.
Ważne!
To, że dziecko przeżywa rozwód rodziców, jest naturalne i normalne. Jeśli dziecko stwierdzi, na przykład w trakcie badań w obecności psychologa i pedagoga, że rozwodu rodziców nie chce – nie będzie to wystarczające. Sąd może jednak nie orzec rozwodu, jeśli dziecko jest np. bardzo chore. Nie jest to jednak reguła i każdy przypadek sąd bada oddzielnie.
Sąd nie orzeknie rozwodu, jeżeli rozwód byłby sprzeczny z tak zwanymi zasadami współżycia społecznego – a także jeżeli rozwodu żąda małżonek wyłącznie winny rozpadowi pożycia, a małżonek niewinny na rozwód się nie zgodzi. Ta ostatnia sytuacja jest jedyną, kiedy zdanie, które słyszymy często w filmach: „nie dam ci rozwodu!” ma sens.
Właściwie w każdym innym przypadku sąd, jeśli twierdzi trwały i zupełny rozkład pożycia – wyda wyrok orzekający o rozwodzie.
Nie tylko rozwód – rozwód z małżonkiem, a nie z dzieckiem
Jeśli macie wspólne małoletnie dzieci, wyrok rozwodowy nie będzie tylko wyrokiem rozwodowym – w wyroku sąd co do zasady musi zdecydować również o władzy rodzicielskiej, opiece nad dziećmi oraz o alimentach. Pamiętaj więc, że jeśli to ty wnosisz pozew i macie małoletnie dzieci – musisz podać sądowi wszystkie fakty i dowody dotyczące tego, ile kosztuje utrzymanie dziecka oraz jakie według Ciebie powinny być alimenty i kto powinien je płacić, przy kim powinny zostać dzieci.
Jakie dokumenty przygotować?
Niezależnie od tego czy chcesz rozwieść się z orzeczeniem o winie, czy też bez – do pozwu musisz załączyć skrócony odpis aktu małżeństwa, a jeśli macie wspólne małoletnie dzieci – również skrócone odpisy aktów urodzenia każdego z nich.
Jeśli nie wiesz, jak zacząć pisać pozew, a robisz to samodzielnie – wyjdź z założenia, że sąd nic nie wie (bo tak naprawdę jest – sędziowie rozpatrujący sprawę wręcz nie powinni znać żadnego z was). Sąd nie wie, kim jesteście, jak się poznaliście, ile czasu byliście razem zanim zawarliście związek małżeński, kiedy wzięliście ślub czy i ile macie dzieci.
Ważne!
Pamiętaj, że wszystkie swoje oświadczenia musisz poprzeć dowodami – mogą to być dokumenty, jak akt urodzenia dzieci, listy itd., ale także treści smsów, maili. Dowodem w sprawie mogą być zeznania świadków. W sprawach o rozwód sąd zawsze przesłuchuje obie strony, czyli was.
Pamiętaj, że pozew to pierwsze pismo w sprawie – musi zawierać twoje imię, nazwisko, adres doręczenia, PESEL, jeżeli go masz a także dane męża lub żony.
W piśmie musisz dokładnie określić, czego żądasz (rozwodu – i to jakiego).
Ważne!
Wyjdź z założenia, że w pozwie musisz napisać wszystko, czego żądasz i przedstawić sądowi wszystkie dowody, które posiadasz – od listopada 2019 roku przepisy w tym zakresie są bardzo surowe. Sąd może w ogóle nie wziąć pod uwagę nowych dowodów, które przedstawisz później, jeżeli nie wykażesz, że nie mogłeś przedstawić ich wcześniej.
Ile to kosztuje? Jak złożyć pozew?
Pozew o rozwód jest dość kosztowny – żeby sąd zajął się twoją sprawą, musisz zapłacić 600 zł. Możesz zrobić to w kasie sądu, przelewem na rachunek bankowy lub kupując specjalne znaki opłaty sądowej (w kasie lub na stronie opłaty.ms.gov.pl). Uwaga – jeśli nie zlecasz przelewu lub nie kupujesz znaków opłaty sądowej przez stronę www Ministerstwa Sprawiedliwości i chcesz zapłacić w kasie – sprawdź telefonicznie w Biurze Obsługi Interesanta lub na stronie sądu kiedy jest czynna kasa.
Jeśli jest to dla Ciebie zbyt duży wydatek, możesz poprosić sąd o zwolnienie od kosztów. Żeby to zrobić, zamiast dowodu wykonania opłaty, oprócz dokumentów opisanych wcześniej, musisz dołączyć do pozwu specjalny formularz. Jest to oświadczenie o twoim stanie rodzinnym i majątkowym. Jego wzór otrzymasz w Biurze Obsługi Interesanta w każdym sądzie, nie tylko tym, do którego składasz pozew. Możesz też pobrać go stąd[1] i wypełnić w domu. Pamiętaj, że bez wezwania sądu nie musisz załączać do niego faktur, paragonów czy odcinka wypłaty – jednak podpisując się na formularzu potwierdzasz, że to, co napisałeś, jest prawdziwe – i to pod rygorem odpowiedzialności karnej – takiej, jakbyś złożył fałszywe zeznania. Pamiętaj, że zwolnienie od kosztów to wyjątek, a nie reguła. Mogą je dostać osoby, które, jeśli zapłacą – nie będą mogły utrzymać siebie lub rodziny.
Żeby złożyć pozew nie trzeba osobiście jechać do sądu – można wysłać pozew pocztą. Za datę złożenia pozwu uznaje się wtedy datę stempla pocztowego, pomimo że pozew trafi do sądu nawet kilka dni później.
To samo dotyczy wszystkich innych pism – terminy liczy się od dnia odebrania przez ciebie pisma i dla zachowania terminu wystarczy nadanie pisma na poczcie.
Pozew jest w sądzie – co dalej?
Jeżeli pozew jest kompletny, opłacony (lub zawiera wniosek o zwolnienie od kosztów), złożony w dwóch egzemplarzach (ten drugi, dla męża lub żony, musi być dokładną kopią oryginału – dotyczy to też załączników) – sąd nada sprawie bieg. Jeśli czegoś w pozwie zabraknie – nie martw się, sąd wezwie cię do uzupełnienia braków.
Ważne!
Zawsze odbieraj korespondencję z sądu i reaguj na nią w takim czasie, jaki określił sąd – z reguły będą to terminy wynoszące 7 lub 14 dni, w zależności od rodzaju pisma.
Pisma zawsze składaj w dwóch egzemplarzach.
Sąd doręczy odpis pozwu twojemu małżonkowi i da mu czas, by na niego odpowiedział. Małżonek może, a nawet powinien, wypowiedzieć się odnośnie wszystkich twoich twierdzeń. Może się z nimi nie zgadzać i tak jak ty – powoływać świadków, składać do sądu dokumenty. Pamiętaj, że przed sądem jesteście równi, macie takie same prawa i obowiązki.
W sprawach o rozwód sąd zawsze wyznacza rozprawę. Zostaniecie o niej, każde oddzielnie, poinformowani i na nią wezwani. W rozprawie uczestniczycie oboje. Każdemu z was sąd udzieli głosu i każde z was może zadawać pytania np. świadkom.
Ważne!
Jeśli sąd wzywa Cię na rozprawę, twój pracodawca musi umożliwić ci stawiennictwo w sądzie i dać wolne tak, żebyś do sądu zdążył i był w nim tyle, ile sąd zażąda.
Wyrok
O rozwodzie (lub oddaleniu powództwa) sąd orzeka wyrokiem. Wyrok sądu okręgowego nie jest prawomocny. Każde z was może go zaskarżyć do sądu apelacyjnego – dla województwa zachodniopomorskiego jest to Sąd Apelacyjny w Szczecinie. Jeśli nie wybrałeś adwokata lub radcy prawnego, po wyroku sąd pouczy Cię o możliwości złożenia apelacji i terminie na jej złożenie. Jeśli będziesz miał profesjonalnego pełnomocnika – pamiętaj, że ma on obowiązek poinformować cię o tym co zrobić, jeśli nie zgadzasz się z wyrokiem.
Podsumowanie
Pamiętaj, że ten artykuł ma charakter ogólny. Jeżeli masz więcej wątpliwości, pytań – nie wstydź się poszukać profesjonalnej pomocy. Z reguły pomoc prawna jest odpłatna, ale jeżeli obawiasz się, że możesz nie dać rady pokryć jej kosztów, sprawdź czy możesz skorzystać pomocy nieodpłatnej. Więcej o tym, jak uzyskać pomoc nieodpłatną dowiesz się na naszej stronie w artykule poruszającym to zagadnienie: „Z czym do prawnika? Jak przygotować się do pierwszej wizyty? Punkty darmowej pomocy prawnej”
Pamiętaj, żeby szukać pomocy u profesjonalistów, niezależnie od tego czy zdecydujesz się na pomoc odpłatną, czy darmową.
Przydatne adresy:
Sąd Okręgowy w Koszalinie
I Wydział Cywilny
ul. Waryńskiego 7
75-541 Koszalin
tel. 94 34 28 737
e-mail: ssr@koszalin.so.gov.pl
boi@koszalin.so.gov.pl
Sąd Okręgowy w Szczecinie
X Wydział Cywilny Rodzinny
ul. Małopolska 17
70-515 Szczecin
e-mail: wydzial10r@szczecin.so.gov.pl
udziela Biuro Obsługi Interesantów:
tel. 91 48-30-100
e-mail: boi2@szczecin.so.gov.pl
czytelnia akt – zamawianie akt i ustalenie terminów:
tel. 91 48-30-195
e-mail: czytelnia2@szczecin.so.gov.pl
